Chyba wszyscy znamy powiedzenie, że „śmiech to zdrowie”. I to wcale nie jest pusty frazes. Śmiech rzeczywiście jest zdrowy, a jego właściwości zdrowotne doceniają również lekarze. Istnieje szereg badań naukowych potwierdzających wpływ śmiechu na układ krążenia, przemianę materii, odporność czy też łagodzenie bólu. Naukowcy dziedzinę badań nad śmiechem nazwali gelotologią. W wielu państwach działają kluby śmiechu organizujące sesje, na których – oprócz zaśmiewania się do łez – wykonuje się też ćwiczenia oddechowe i specjalne ćwiczenia gimnastyczne. Terapia śmiechem staje się coraz bardziej popularna ze względu na skuteczność w leczeniu różnych dolegliwości.
Czym jest terapia śmiechem?
Urodziliśmy się z darem śmiechu. Tylko ludzie potrafią się śmiać, zwierzęta nie są do tego zdolne. Śmiech jest naturalnym lekarstwem. Podnosi na duchu i sprawia, że czujemy się szczęśliwi. Śmiech jest zaraźliwy i może gromadzić ludzi. Kto serdecznie się uśmieje, ten czuje się jak nowo narodzony, ma dużo energii i przez dłuższy czas nie opuszcza go dobry nastrój.
Terapia śmiechem, zwana także terapią humorem, to wykorzystanie humoru do promowania ogólnego zdrowia i dobrego samopoczucia. Ma na celu wykorzystanie naturalnego fizjologicznego procesu śmiechu do złagodzenia dolegliwości fizycznych, redukcji stresu lub innego dyskomfortu.
Badania wspierające terapię śmiechu
Coraz więcej badań potwierdza teorię, że śmiech może mieć wartość terapeutyczną.
Przez lata humor był wykorzystywany w medycynie. Chirurdzy już w XIII wieku używali humoru, aby oderwać pacjentów od bólu. Później, w XX wieku, podjęto się badań nad wpływem humoru na fizyczne samopoczucie. Wiele w tej dziedzinie przypisuje się Normanowi Cousinsowi. Po latach długotrwałego bólu spowodowanego zwyrodnieniową chorobą stawów, Cousins stwierdził, że wyleczył się za pomocą opracowanej przez siebie terapii śmiechem i suplementacji witaminowej. W swojej książce „Anatomia choroby” Cousins opisuje, jak oglądanie filmów komediowych pomogło mu dojść do siebie.
Przez lata naukowcy przeprowadzali badania mające na celu sprawdzenie wpływu śmiechu na zdrowie człowieka. Po ocenie uczestników przed i po zabawnym wydarzeniu (np. obejrzeniu filmu komediowego), badania wykazały, że epizody śmiechu pomogły uczestnikom zmniejszyć ból, obniżyć poziom hormonów związanych ze stresem oraz wzmocnić układ odpornościowy.
Dzisiaj znacznie częściej ludzie zwracają się ku terapii śmiechem. Czasopisma medyczne potwierdzają, że terapia śmiechem może pomóc poprawić jakość życia pacjentów z chorobami przewlekłymi. Niektóre szpitale oferują programy terapii śmiechem jako uzupełnienie konwencjonalnych metod leczenia.
Terapia śmiechem w ośrodkach leczenia raka
W Cancer Treatment Centers of America (CTCA) specjaliści walczą z rakiem za pomocą podejścia integracyjnego. Wydział Medycyny Umysłu i Ciała oferuje różne opcje wsparcia, w tym terapię śmiechem, aby pomóc chorym przejść przez konwencjonalne, często bardzo obciążające fizycznie i psychicznie, metody leczenia raka.
Terapia śmiechem stała się narzędziem do uzdrawiania. Dr Katherine Puckett, szefowa Wydziału Medycyny Umysłu i Ciała przy CTCA, po raz pierwszy wprowadziła terapię śmiechem w szpitalu w stanie Illinois na prośbę pacjenta.
CTCA oferuje sesje terapii humorystycznej, znane również jako kluby śmiechu lub grupy humorystyczne, aby pomóc pacjentom w walce z chorobą nowotworową. Klub śmiechu nie opiera się na dowcipach czy żartach, ale na śmiechu jako ćwiczeniu fizycznym. Jedno z grupowych ćwiczeń polega na tym, że pacjenci stoją w kręgu i kładą opuszki palców na kościach policzkowych, klatce piersiowej lub podbrzuszu wydając dźwięki „ha ha ha” lub „he he he” tak długo, aż poczują wibrację w swoich ciałach. Dr Puckett mówi, że podczas tych ćwiczeń trudno pacjentom się nie przyłączyć, ponieważ śmiech jest tak zaraźliwy.
Co nam daje śmiech?
Szczery śmiech aż do łez niesie ze sobą wiele korzyści na różnych płaszczyznach:
- Układ krążenia – podczas śmiechu szybciej bije nam serce, a tym samym szybciej płynie krew. Dzięki temu w ciągu minuty krew dociera nawet 6 razy (normalnie 1-2) do wszystkich komórek ciała, a wraz z nią tlen i substancje odżywcze. Zyskuje na tym również mózg – dotleniony zaczyna lepiej pracować, poprawia się pamięć i koncentracja.
- Skóra i mięśnie twarzy – podczas śmiechu pracuje kilkanaście mięśni twarzy. Ruch doskonale je masuje, napina i ujędrnia, a skóra uelastycznia się i dotlenia.
- Odporność – śmiech zwiększa też liczbę fagocytów (komórki zaangażowane w reakcje odpornościowe, tzw. komórki żerne), które wchłaniają i zazwyczaj trawią wirusy, bakterie i wszelkie inne niebezpieczne elementy obce.
- Oddychanie – większość z nas oddycha nieprawidłowo, wdychając niewielką ilość powietrza tylko górną częścią płuc. W głębi płuc zalegają toksyny. Śmiech, wprawiając w ruch klatkę piersiową, wymusza dwa razy dłuższy wdech niż wydech. Do płuc trafia wtedy 1,5 litra powietrza zamiast 0,5 litra. Organizm otrzymuje więcej tlenu, co poprawia pracę wszystkich narządów.
- Łagodzenie bólu – podczas śmiechu w organizmie zwiększa się wydzielanie endorfin (tzw. hormonów szczęścia), które nie tylko wprowadzają nas w dobry nastrój, ale również uśmierzają ból. Z doświadczeń wynika, że po 10 minutach intensywnego śmiechu ból przez 2 godziny jest znacznie łagodniejszy albo też ustępuje całkowicie.
- Trawienie i przemiana materii – drgająca podczas śmiechu przepona masuje żołądek, przyspiesza ruch robaczkowy jelit, poprawia pracę wątroby i pęcherzyka żółciowego. Wtedy też szybciej spalamy kalorie i zapasy tłuszczu.
- Aspekty międzyludzkie – osoby z poczuciem humoru mają lepsze relacje z innymi ludźmi, są bardziej komunikatywne i akceptowane przez otoczenie. Osoby wesołe są bardziej śmiałe i rzadziej (o ile w ogóle) doświadczają lęków związanych z poznawaniem nowych ludzi. Uśmiech sprzyja również rozwiązywaniu konfliktów zarówno partnerskich, jak i zawodowych, redukcji stresu i ograniczeniu napięć emocjonalnych.
Zatem śmiech wzmacnia nasz układ odpornościowy, pomaga lepiej dotlenić organizm, sprzyja szczupłej sylwetce, łagodzi dolegliwości bólowe, a także dobrze wpływa na relacje.
Joga śmiechu
Joga śmiechu to ćwiczenia, które prowadzą do spontanicznego, radosnego śmiechu. Podczas tych ćwiczeń wykonuje się dodatkowo ćwiczenia oddechowe, a na końcu relaksacyjne. Ćwiczenia wpływają na cały system energetyczny człowieka, przeciwdziałają wielu chorobom (wynikającym np. ze stresu czy niskiej odporności) oraz pobudzają poczucie szczęścia i radości.
Joga śmiechu została wymyślona w latach 90. przez dr Madana Katarię z Indii, który pierwsze sesje organizował w parku. Ponieważ nasz mózg nie rozróżnia śmiechu prawdziwego od śmiechu świadomie wywoływanego, dr Kataria poprosił uczestników, aby udawali przez 1 minutę śmiech. Pomimo oporów sztuczny śmiech zmienił się w prawdziwy i trwał aż 10 minut. Stało się to za sprawą kontaktu wzrokowego między uczestnikami oraz zaraźliwości śmiechu. Od tego czasu powstało wiele klubów śmiechu na całym świecie. Na stronie Uniwersytetu Jogi Śmiechu można wyszukać kluby również w Polsce.
Śmiej się na zdrowie!
Warto zastanowić się nad własną strategią leczenia śmiechem. Na początek można zastosować poniższe wskazówki:
- Wyśmiej chorobę – jeśli czujesz, że być może łapie Cię infekcja, nie mów z rezygnacją, że na pewno zachorujesz. Na wszelki wypadek wypij herbatę z malin, napar z lipy czy też wymocz nogi w wodzie z solą, ale staraj się z całych sił o dobry humor i zajmij się czymś zabawnym. Istnieje spora szansa, że wtedy nie zachorujesz.
- Oglądaj komedie – jak najczęściej wybieraj takie filmy, na których można zaśmiewać się do łez. Nie musisz oglądać całego filmu, wystarczy 10-15 minut. Nie rób też sobie wyrzutów, że marnujesz czas. Odprężony i wesoły szybciej poradzisz sobie z obowiązkami.
- Przebywaj wśród wesołków – w samotności śmiejemy się rzadko. Co innego w grupie – tu niewiele trzeba, bo śmiech jest bardzo zaraźliwy. Jeżeli wśród Twoich znajomych są tzw. dusze towarzystwa, staraj się często z nimi spotykać. Nie zastanawiaj się czy ich dowcipy są mądre, czy nie. Mają Cię rozśmieszyć i tyle.
- Naucz się śmiać z samego siebie – odkrycie zabawnej strony własnych problemów sprawia, że niemal od razu widzimy je w innym świetle. Ułatwia to odprężenie i pomaga zaradzić kłopotom.
- Chudnij na wesoło – serdeczny wybuch śmiechu to tyle, co 3 minuty aerobiku. Jeśli zaśmiejesz się 10 razy, spalisz tyle kalorii, co podczas 10 minut wiosłowania. Po prostu śmiejąc się dostarczamy do organizmu więcej tlenu, a to przyspiesza metabolizm i spalanie tłuszczu. Jeśli więc chcesz schudnąć, co drugi dzień oglądaj komedie.
- Śmiech lwa przed lustrem – ćwiczenie to opracował dr Madan Kataria. Stań przed lustrem, otwórz szeroko usta, jak najdalej wysuń język i śmiej się głośno ha ha ha. To, co zobaczysz w lustrze, zwane jest śmiechem lwa. Wykonuj ćwiczenie co najmniej kilkanaście sekund. Jeśli będziesz ćwiczyć regularnie, uodpornisz się na choroby gardła.
Podsumowanie
Nie ma lepszego sposobu na rozpoczęcia dnia niż poranny śmiech przy kawie czy herbacie. Istnieje wtedy duża szansa, że poczucie szczęścia i radości będzie nam towarzyszyło przez cały dzień. Nawet jeżeli coś nieprzyjemnego się wydarzy, śmiejmy się z tego. To może być trudne, ale nie wolno się zrażać. Fundujmy sobie śmiechoterapię sami, zawsze i wszędzie. Dobrym na to sposobem jest np. opowiadanie i słuchanie dowcipów, oglądanie komedii i programów, które nas bawią, przypominanie sobie śmiesznych wydarzeń czy nawet zabawa w łaskotki z dziećmi czy partnerem. Jednym słowem wszystko, co wywołuje u nas zdrowy i szczery śmiech, jest elementem terapii. Zatem śmiejmy się Kochani, bo – jak powiedział Curzio Malaparte – zawsze, ilekroć człowiek się śmieje, przedłuża swoje życie.
Opracowano na podstawie:
1. www.cancercenter.com/treatments/laughter-therapy
2. dbajocialo.pl/joga-smiechu-3
3. laughteryoga.org/laughter-yoga/about-laughter-yoga
4. Laughter yoga activities for older people living in residential aged care homes: A feasibility study. US National Library of Medicine National Institutes of Health
5. Homeostatic effect of laughter on diabetic cardiovascular complications: The myth turned to fact. US National Library of Medicine National Institutes of Health
6. The Effects of a Humor Intervention on the Physiological, Physical, and Psychological Responses of School-aged Children With Atopic Dermatitis in South Korea: A Pilot Study. US National Library of Medicine National Institutes of Health