Czy wiedzieliście o tym, że łącząc czosnek z paracetamolem, stosowanym na ból głowy czy gorączkę, możecie doprowadzić do poważnego uszkodzenia wątroby? Albo że spożywanie imbiru przy jednoczesnym zażywaniu leków przeciwcukrzycowych może spowodować znaczy spadek cukru we krwi? Jest tak wiele interakcji między lekami a ziołami, że nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy. Myślimy, że ziółka są bezpieczne i można je pić ile się chce i kiedy się chce. Otóż tak nie jest. W poniższym artykule dzielę się z Wami kolejną porcją wiedzy na temat interakcji leków z ziołami. Część pierwsza artykułu powstała już jakiś czas temu – Interakcje leków z ziołami, czyli kiedy zioła mogą szkodzić cz.I.
Rumianek pospolity
Jedno z najbardziej znanych ziół, które znajduje się chyba w każdej apteczce domowej. Wyciąg z rumianku ma bardzo szerokie działanie, m.in. przeciwzapalne, odkażające, rozkurczowe, przeciwwzdęciowe, lekko nasenne, dość silnie uspokajające, słabo moczopędne, silnie przeciwalergiczne (ziołowy lek przeciwhistaminowy). Rumianek wzmaga również wydzielanie śliny, soków trawiennych, żółci, polepsza trawienie. Stosowany zewnętrznie łagodzi stany zapalne skóry oraz zapalenia oczu.
Na dzień dzisiejszy wiemy, ze rumianek wchodzi w interakcje z:
- lekami uspokajającymi, nasennymi, przeciwlękowymi, przeciwdrgawkowymi i przeciwdepresyjnymi – potęguje ich działanie,
- lekami przeciwzakrzepowymi – zaburza ich działanie.
Pokrzywa zwyczajna
Któż jej nie zna – rośnie w całej Polsce, występuje masowo w lasach, na polanach, łąkach, w zaroślach, nad rzekami, a nawet na przydrożach. Składniki aktywne pokrzywy (ziele wraz z kłączem działają silniej) ułatwiają trawienie, zmniejszają stężenie glukozy we krwi, zwiększają liczbę krwinek czerwonych i zawartość hemoglobiny, ogólnie wzmacniają organizm i zwiększają jego odporność na choroby, działają przeciwzapalnie, moczopędnie, przeciwkrwotocznie, antyseptycznie, przeciwbiegunkowo i przeciwreumatycznie. Stosowana zewnętrznie łagodzi trądzik i stany zapalne skóry, jest też świetna na wzmocnienie włosów.
Doświadczenie pokazuje, ze pokrzywa wchodzi w interakcje z:
- lekami obniżającymi poziom kwasu moczowego – nasila ich działanie,
- lekami moczopędnymi – może nasilać ich działanie ze względu na wykazywanie podobnej aktywności,
- lekami stosowanymi w nadciśnieniu – może nasilać działanie tych leków i powodować nadmierne obniżenie ciśnienia.
Czosnek pospolity
Do dnia dzisiejszego chyba żadna inna roślina nie została tak dokładnie przebadana przez naukowców, jak właśnie czosnek. Według raportów medycznych czosnek może zawierać nawet 200 różnych związków leczniczych. Mówi się o nim, że jest naturalnym antybiotykiem, hamuje rozwój bakterii, zwalcza infekcje. Ma właściwości przeciwzakrzepowe, korzystnie wpływa na pracę układu trawiennego, niszczy pasożyty jelit, obniża ciśnienie krwi, obniża poziom cholesterolu.
Nie należy spożywać czosnku, kiedy przyjmuje się:
- leki przeciwzakrzepowe (np. kwas acetylosalicylowy, acenokumarol, warfaryna) – znacznie nasila działanie przeciwzakrzepowe, co może prowadzić do krwawień wewnętrznych,
- leki przeciwwirusowe (np. sakwinawir) – obniża stężenie i działanie leku,
- leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe zawierające paracetamol – zmienia się działanie takich leków, wzrasta ryzyko uszkodzenia wątroby,
- leki przeciwcukrzycowe – zawarte w czosnku związki mogą zmniejszać ilość glukozy we krwi, co może mieć znaczenie w przypadku zażywania leków hipoglikemizujących.
Miłorząb japoński (dwuklapowy)
Miłorząb japoński, inaczej ginkgo biloba, od wieków wykorzystywany jest jako preparat leczniczy i pielęgnacyjny. Jego właściwości są bardzo szerokie – uelastycznia i wzmacnia naczynia krwionośne, zwiększa przepływ krwi do mózgu, wzmacnia funkcje umysłowe, łagodzi objawy demencji i opóźnia starzenie, zmniejsza objawy choroby Alzheimera, obniża ciśnienie krwi zapobiegając tym samym udarom mózgu, poprawia potencję, łagodzi objawy menopauzy, a także poprawia wygląd skóry.
Miłorzębu japońskiego nie należy łączyć z:
- lekami przeciwzakrzepowymi (np. warfaryna, kwas acetylosalicylowy) – obserwowano takie interakcje, jak wylewy do gałki ocznej czy krwawienia z nosa, mogą pojawić się także inne spontaniczne krwawienia,
- lekami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi – tu również mogą pojawić się krwawienia,
- niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ) – jednoczesne i długotrwałe stosowanie tych leków z miłorzębem podrażnia błonę śluzową żołądka, może też być przyczyną krwawienia z przewodu pokarmowego,
- czosnkiem i suplementami, w których składzie on występuje – zwiększony efekt przeciwzakrzepowy, ryzyko krwawień,
- lekami przeciwdepresyjnymi – nasila działanie leku zwiększając tym samym ryzyko działań niepożądanych,
- witaminą E – mogą pojawić się krwawienia.
Żeń-szeń
Żeń-szeń jest wykorzystywany w medycynie Dalekiego Wschodu od ponad 4 tysięcy lat. Lista jego zalet leczniczych jest długa. Roślina ta znana jest głównie z pozytywnego wpływu na potencję, pamięć i koncentrację. Żeń-szeń dodaje energii i witalności, wzmacnia serce, pomaga obniżyć poziom cholesterolu, ma działanie przeciwzakrzepowe, poprawia dotlenienie mózgu, obniża poziom cukru we krwi, wzmacnia układ odpornościowy i łagodzi objawy menopauzy.
Żeń-szeń wchodzi w interakcje z:
- lekami przeciwzakrzepowymi (warfaryna, acenokumarol) – zwiększone działanie przeciwzakrzepowe, większe ryzyko krwawień,
- lekami przeciwdepresyjnymi – może nasilać działanie leku, powodować bóle głowy, pobudzenie, napady maniakalne,
- lekami na nadciśnienie – może nasilać działanie leku i przez to jeszcze bardziej obniżać ciśnienie,
- lekami nasennymi, uspokajającymi, przeciwlękowymi – mogą pojawić się halucynacje, psychoza, majaczenie,
- niektórymi inhibitorami pompy protonowej (IPP) – zmniejsza ich skuteczność i potencjalne zwiększa ryzyko wystąpienia krwawień w górnym odcinku przewodu pokarmowego,
- lekami przeciwcukrzycowymi (insulina, metformina, akarboza) – może wzmagać działanie leków nasilając hipoglikemię (obniżenie poziomu cukru we krwi).
Lukrecja
Surowcem lekarskim jest korzeń. Właściwości lukrecji są bardzo liczne, m.in. hamuje reakcje autoagresji, dlatego można ją stosować w terapii chorób autoimmunologicznych, działa ochronnie na wątrobę, działa przeciwzapalnie, przeciwreumatycznie, regeneruje śluzówkę żołądka, działa rozkurczowo, moczopędnie, przeciwbakteryjnie, podnosi ciśnienie krwi, łagodzi kaszel i chrypkę.
Z lukrecją trzeba jednak uważać, gdy zażywa się:
- leki sterydowe – wzrost stężenia leku, zwiększenie retencji wody, hipokalemia (niedobór potasu),
- estrogeny (hormony) – nasilenie działań niepożądanych (nudności, migreny, obrzęki, nadwrażliwość piersi),
- paracetamol – nasilenie metabolizmu leku,
- leki przeciwzakrzepowe (warfaryna) – zwiększone ryzyko krwawienia,
- aloes – nasilenie utraty potasu,
- leki antyarytmiczne – z powodu hipokalemii (niedobór potasu) rośnie ryzyko poważnych komorowych zaburzeń rytmu,
- glikozydy nasercowe (np. digoksyna lub metylodigoksyna stosowane w leczeniu niewydolności serca) – w skutek hipokalemii wzrasta toksyczność leków,
- leki moczopędne (np. furosemid) – nadmierne wydalanie potasu powodujące osłabienie, zaburzenia rytmu serca, skurcze mięśni,
- leki antykoncepcyjne – nasilenie działań niepożądanych (nadciśnienie, obrzęki, hipokalemia).
Imbir lekarski
Imbir znany jest u nas głównie jako przyprawa, jednak w ostatnich latach pojawiły się na rynku preparaty z wyciągiem z imbiru. Wynika to z tego, że odkryto, iż substancje zawarte w tej roślinie mają silne właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne. Z tych powodów zalecany jest np. osobom cierpiącym na bóle stawów (zobacz również skuteczne zioła na RZS). Oprócz tego imbir działa przeciwwymiotnie, antyagregacyjnie, wspomaga trawienie, obniża poziom cukru we krwi, łagodzi bóle miesiączkowe, rozgrzewa i leczy przeziębienie.
Stosując tę roślinę (zarówno jako przyprawę, jak i suplement) należy pamiętać, że imbir wchodzi w interakcje z:
- lekami przeciwzakrzepowymi – po przekroczeniu dobowej dawki imbiru (4 g) dochodzi do zaburzenia krzepnięcie, a to może prowadzić do krwawień,
- lekami przeciwcukrzycowymi (insulina, metformina, akarboza) – może potęgować działanie leków nasilając hipoglikemię (obniżenie poziomu cukru we krwi),
- żelazem – zmniejsza jego wchłanianie.
Zioła moczopędne
Długotrwałe stosowanie ziół moczopędnych, takich jak lubczyk, skrzyp polny, wiązówka błotna czy mniszek lekarski, może doprowadzić do hipokalemii (obniżenia poziomu potasu). Stan ten jest niebezpieczny szczególnie dla osób stosujących glikozydy nasercowe, ponieważ nasila ich działanie. Zakłóca również działanie niektórych leków antyarytmicznych i może prowadzić nawet do działania odwrotnego, czyli sprzyjającego arytmii.
Surowce śluzowe
Przykładami tego typu surowców są siemię lniane, babka lancetowana czy prawoślaz lekarski. Stosuje się je jako środki powlekające i osłaniające przewód pokarmowy. Ich zadaniem jest ochrona śluzówki przewodu pokarmowego przed działaniem substancji drażniących. Powlekając przewód pokarmowy utrudniają dostęp leków do powierzchni śluzówki. Może również dochodzić do absorpcji leku w śluzie. Właściwości te sprawiają, że leki gorzej się wchłaniają i tym samym mają słabszy efekt terapeutyczny.
Opracowano na podstawie:
1. Ożarowski M., Krajewska-Patan A., Mrozikiewicz P.M., Interakcje pomiędzy lekami roślinnymi a syntetycznymi – prawdopodobieństwo wystąpienia w Polsce i na świecie na podstawie danych farmakoepidemiologicznych, Herba Polonica, 51(3-4), 2005
2. Ożarowski M., Dubiela A., Profil bezpieczeństwa preparatów zawierających przetwory z jeżówek – systematyczna analiza interakcji i działań niepożądanych, Herba Polonica, 52 (3), 2006
3. Pyrzanowska J., Piechal A., Blecharz-Klin K., Widy-Tyszkiewicz E., Interakcje leków roślinnych stosowanych w chorobach układu pokarmowego, Herba Polonica, V52 (1/2), 2006
4. Zalewska D. Matławska I., Interakcje leków roślinnych ze stosowaną równocześnie terapią przeciwcukrzycową, Herba Polonica, 52 (3), 2006
5. Jarosz M., Dzieniszewski J., Uważaj co jesz, gdy zażywasz leki. Interakcje miedzy żywnością, suplementami diety a lekami, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007
6. Nowak Z.T., Zioła, które podbiły medycynę, Wydawnictwo AA, Kraków 2015
7. Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy, pr. zb. pod red. A. Ożarowskiego, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1982
8. Ożarowski M., Mrozikiewicz P.M., Zabiegi chirurgiczne i znieczulenie – czy istnieje ryzyko interakcji z produktami ziołowymi, Herba Polonica, 52 (3), 2006
9. www.rozanski.ch/fitoterapia