Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa L., czarnuszka ogrodowa, czarnucha, czarny kminek, kolendra rzymska) to małe czarne nasionko o ogromnych właściwościach zdrowotnych. Wiedzieli o tym już starożytni Egipcjanie. Dzisiaj mamy sporo naukowych dowodów potwierdzających lecznicze atrybuty czarnuszki. Co takiego w sobie zawiera? Na co działa i jak ją stosować? O tym wszystkim w poniższym artykule.
Czarnuszka – związki czynne
Nasiona czarnuszki zawierają wiele substancji pozytywnie wpływających na nasze zdrowie, w tym m.in.:
- tymochinon – składnik olejku eterycznego czarnuszki, ma działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwnowotworowe oraz ochronne na nerki i wątrobę,
- nienasycone kwasy tłuszczowe – m.in. linolowy, oleinowy, alfa-linolenowy oraz rzadko występujący w przyrodzie eikozadienowy,
- karoten i witaminy z grupy B,
- związki mineralne, m.in. sole wapnia, magnez, żelazo, sód, potas, selen i cynk,
- flawonoidy (w tym kwercetynę) i alkaloidy.
Czarnuszka – właściwości i zastosowanie
Wśród licznych właściwości czarnuszki warto wymienić te przeciwzapalne, antyoksydacyjne, przeciwwrzodowe, przeciwcukrzycowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwpasożytnicze oraz chroniące przed hepato- i nefrotoksycznością wywołaną związkami chemicznymi i lekami.
Ponieważ czarnuszka wykazuje bardzo szerokie spektrum działania, znajduje zastosowanie w profilaktyce i leczeniu różnych schorzeń. Najważniejsze z nich to:
-
- Cukrzyca – wyniki badań na szczurach wykazały, że wyciąg z nasion czarnuszki obniża poziom glukozy we krwi i jednocześnie stymuluje wydzielanie insuliny. Nasiona okazały się również skuteczne w łagodzeniu cukrzycowej osteopenii, będącej jedną z komplikacji cukrzycy.
- Choroba wrzodowa – w badaniach udowodniono, że nasiona czarnuszki wykazują działanie ochronne na błonę śluzową żołądka, powodują wzrost poziomu glutationu, mucyny (chroni błony śluzowe przed działaniem enzymów trawiennych), redukcję poziomu histaminy w żołądku, a także zmniejszenie liczby mastocytów i obszaru żołądka objętego nadżerkami.
- Astma – w 3-miesięcznym badaniu na dorosłych pacjentach wykazano, że nasilenie astmy, częstotliwość napadów i świszczący oddech znacznie zmniejszyły się po kuracji wyciągiem z nasion czarnuszki. Dzięki temu osoby te mogły znacząco obniżyć dawki stosowanych leków.
- Nowotwory – silne działanie antyoksydacyjne pomaga zwalczać odpowiedzialne za ich powstawanie wolne rodniki. Liczne badania wykazały, że wyciąg z nasion ma działanie hamujące wzrost komórek nowotworowych. Właściwości antynowotworowe przypisywane są przede wszystkim wspomnianej już substancji o nazwie tymochinon – główny, aktywny składniki olejku eterycznego nasion czarnuszki.
- Nadciśnienie – olejek z nasion czarnuszki przyczynia się do obniżenia ciśnienia krwi.
- Ochrona wątroby – czarnuszka ma działanie hepatoochronne, wspomaga wątrobę w walce z toksynami. Jest szczególnie godna polecenia osobom, które zażywają leki. Warto ją połączyć z ostropestem plamistym, który odgrywa dużą rolę w oczyszczaniu wątroby.
- Kamica nerkowa – czarnuszka obniża ilość szczawianów w moczu i dzięki temu ogranicza powstawanie kamieni nerkowych. Istnieje jeszcze wiele innych roślin, które świetnie wpływają na nerki – dowiedz się jakie można zastosować zioła na oczyszczanie nerek.
- Trądzik, łuszczyca, grzybica skóry, poparzenia słoneczne – czarnuszka stosowana zewnętrznie poprawia stan skóry i przyspiesza gojenie się stanów zapalnych.
- Zakażenia grzybicze i pasożytnicze – czarnuszka wykazuje skuteczne działanie w przypadku zakażenia m.in. tasiemcem, a także hamuje rozrost Candida Albicans.
- Choroby autoimmunologiczne (np. RZS, toczeń, alergie) – czarnuszka znajduje tu zastosowanie ze względu na silne działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, a ponadto wzmacnia organizm i oczyszcza go z toksyn.
- Katar i kaszel – olejki eteryczne zawarte w nasionach czarnuszki powodują rozszerzenie oskrzeli wspomagając tym samym ich pracę. Dodatkowo zmniejszają ilość śluzu i ułatwiają wykrztuszanie zalegającej wydzieliny.
Jak stosować czarnuszkę?
Czarnuszkę można stosować na kilka różnych sposób:
- Olej z czarnuszki – tłoczony na zimno, zwany złotem faraonów, najlepiej z upraw ekologicznych. Można stosować 2-3 łyżeczki dziennie.
- Zmielone nasiona – można zażywać w formie bezpośredniej (1 łyżeczka 2 razy dziennie, np. w podobny sposób, jak skorupki jajek), dodać do sałatki, posypać kanapkę, dodać do zupy, dań mięsnych itp. Można stosować ją zamiast pieprzu, szczególnie u osób z wrażliwym żołądkiem, gdyż czarnuszka nie podrażnia jego błony śluzowej.
- Gotowe suplementy – na rynku istnieje wiele gotowych preparatów w formie, np. kapsułek. Stosowanie wg zaleceń producenta.
- Zewnętrznie – jako składnik kremów, peelingów i maseczek.
- Napary, odwary, nalewki.
Opracowano na podstawie:
Mańkowska D., Bylka W., Nigella sativa L. – związki czynne, aktywność biologiczna, Herba Polonica, 55 (1), 2009